Avrupa Uzay Ajansı’nın uzaya gönderdiği Venüs Ekspresi, Venüs’ten ilk fotoğrafı gönderdi.
Avrupalı bilim adamları, Ekspres’in Venüs’ün güney kutbuna 200 bin kilometre mesafeden çektiği fotoğrafını Almanya’daki Max Planck Enstitüsü’nde yayımladılar.
Net olmayan fotoğrafta, koyu sarmallar halinde solgun sarı bulutlar görülüyor.
Avrupa Uzay Ajansı’nın 9 Kasım’da fırlattığı Venüs Ekspresi, 400 milyondan fazla kilometre yol katettikten sonra geçtiğimiz pazartesi günü yörüngeye girmişti.
Venüs Ekspresi, gezegenin güçlü sera gazı etkisini inceleyecek.
Uzay aracındaki spektrometreler vasıtasıyla ısı ölçülecek, atmosfer analiz edilecek ve özel bir kamera Venüs’teki volkanların aktif olup olmadığını tespit edecek.
Ekspresin, dünyaya bu kadar benzeyen bir gezegenin nasıl olup da bu derece farklılaştığı sorusuna açıklık getirmesi bekleniyor.
Venüs Ekspresi, Avrupa’nın gezegene gönderdiği ilk uzay aracı.
Venüs’e bundan önce 1989’da NASA tarafından gönderilen Megallan sondası, 1990-1994 arasında gezegen çevresinde incelemelerde bulunmuştu.
Ekspres, Venüs’ün yörüngesinde 500 gün kalacak.
Dünyanın şeytani ikizi Venüs
Venüs ile Dünya çoğu yönlerden birbirine benzer. Venüs’ün çapı, Dünya’nınkinin yaklaşık yüzde 95’i ve kütlesi de yaklaşık yüzde 80’i kadardır.
Her iki gezegen de genç yüzeylere sahiptir, yani yüzey özellikleri yakın zamanda (300-500 milyon yıl önce) oluşmuş ve eski yüzey özellikleri erozyonlar, lav akıntıları gibi etkilerle tahrip edilmiştir. Yoğunlukları ve kimyasal yapıları benzerdir.
Venüs’ün yüzeyindeki atmosfer basıncı dünyanınkinin 90 katıdır. Bu da yaklaşık Dünya okyanuslarının 1 kilometre derinliğindeki basınca denktir.
Yüzde 95’i karbondioksitten meydana gelen atmosferde sülfirik asitten ibaret kilometrelerce kalın bulut tabakaları vardır. Yoğun atmosferi, sera etkisi yaratarak sıcaklığı 400 santigrat dereceye yükseltir, ki bu da kurşunu eritebilir.
Venüs’ün manyetik alanı yoktur, bunun yavaş rotasyonundan dolayı olabileceği düşünülür. Atmosferin manyetik alanı olmadığından güneş rüzgarı atmosferin derinlerine işler.
Venüs Ekspresi neler getirecek?
Haziran ayında çalışmalarına başlayacak ekspresin, gezegenin yüzey ve hava sistemi haritasını çıkarması, ısı değişikliklerini, bulut ve gaz oluşumları ile rüzgar hızlarını incelemesi öngörülüyor.
Peki Venüs’e bir araç göndermek ne işe yarayacak ve yeni Venüs seferinin arkasında neler yatıyor?
Daha önce Venüs’e gittik mi?
Evet. Venüs’ün yörüngesine oturan, balon gönderen ya da cehennemi bir sıcaklıkla kavrulan yüzeye inen 20’den fazla deneme yapıldı.
İlk deneme 1962’de NASA tarafından Magellan uzay aracıyla gerçekleştirildi ve bu uçuş hedefe en çok yaklaşan oldu. Magellan, gezegenin yüzey haritalarını çıkardı ve 1990’ların başına kadar görevde kaldı.
Yaklaşık 20 yıl boyunca Venüs, Sovyetler Birliği için bir ileri karakol oldu. 1969’da Venera-5 gezegenin karanlık yüzüne gitti. 1975’te Venera-9 gezegen yüzeyine başarıyla indi ve verimsiz yüzeyin ilk fotoğraflarını gönderdi.
1982’de Venera-13, gezegenin kurşunu bile eritecek kadar sıcak (473 santigrat derece) olan yüzeyinde, 90 atmosferlik basınca iki saat dayandı. Gönderdiği renkli fotoğraflar yüzeyin ne kadar fırtınalı olduğunu net olarak gösteriyordu.
Son uçuştan beri neden bu kadar uzun süre geçti?
Açıkçası bilim adamları çok vefasız: Venüs’te yaşam ihtimali olmadığını anlayan araştırmacılar tüm dikkatini su bulunma ihtimali olan Mars’a çevirdi.
Dahası, uzayda önceliklerinizi belirlemek zorundasınız: Venüs hakkında biraz daha bilgi edinmek, Hyugens sondasının Satürn uydusu Titan’a inişinin patatesler üzerine yapılan bir araştırmayla karşılaştırılması gibi.
Peki neden Venüs’e geri döndük?
Belki de daha ucuz ve hızlı olduğu için. Uzayda yapılan araştırmalarda harcanan zaman ve paranın büyük bir bölümü, uzay aracını geliştirmek ve taşıyacağı alet edevatı yapmak için geçer.
Fakat Venüs Ekspresi, 2003 yılından beri Kızıl Gezegen’in yörüngesinde olan ve araştırmalarına devam eden Mars Ekspresi’nin neredeyse bir kopyası.
Avrupa Uzay Ajansı, Mars mekiğinden fırlatılan Rosetta sondasının Churyumov-Gerasimenko kuyrukluyıldızı ile buluşması arasında geçen üç yıldan kısa bir sürede Venüs Ekspresi’ni yarattı.
Mars Ekspresi’nden kopyalanan Venüs Ekspresi, Avrupa Uzay Ajansı’na sadece 270 milyon dolara mal oldu. Öyle ki bu maliyet, Kevin Costner’ın ‘Su Dünyası’ (Waterworld) filminin yapımı için harcadığından daha ucuz.
Fakat amaç Venüs’ün bilimsel sırlarını çözmek değil mi?
Tabii ki öyle. Ama Venüs hakkında zaten çok şey biliyoruz. Kalın bir karbondioksit tabakasından oluşan atmosferi Venüs’ü dev bir seraya dönüştürüyor.
Dünyada okyanuslar karbondioksidi emiyor ve gezegenimiz, Güneş’ten kopan partiküllerin yarattığı manyetik alanlardan kaynaklanan patlamalardan korunuyor.
Fakat Venüs çok sıcak ve kendisini koruyacak bir küresel manyetik alana sahip değil. Gezegende bulunan su, milyonlarca yıl önce buharlaşarak atmosfere yükselmiş ve gezegeni daha da sıcak bir yer haline getirmiş.
Bildiğimiz başka bir şey de, Venüs’ün yüzeyinde dağınık olarak bulunan volkanların, yaklaşık yarım milyon yıl öncesine kadar lav püskürüyormuş gibi görünmeleri.
Geriye öğrenecek ne kaldı?
Venüs Ekspresi gezegenin kalın atmosferine odaklanacak ve en üsten en altta neden oluştuğunu araştıracak. Yüzey ve hava sistemi haritaları çıkaracak, ısı değişikliklerini, bulut ve gaz oluşumları ile rüzgarları inceleyecek.
Ekspres ayrıca, Venüs’ün sayısız volkanının hala gaz salıp salmadığını bulmalı ve gezegenin atmosferindeki rüzgarlardan kaynaklanan ve var olduğu bilinen küçük manyetik alanların haritalarını çıkarmalı.
Boyut ve yoğunluk olarak Dünya’ya çok benzemesine rağmen Venüs’ün küresel manyetik alanı bulunmuyor. Bu küçük manyetik alanlar gezegenin iç yapısının anlaşılmasına da ışık tutabilir.
Venüs’teki sera etkisinin araştırılması Dünya’daki iklim değişikliği sorununun çözümüne yarayabilir mi?
Belki. Bazı bilim adamları araştırmalarının, Dünya’nın, büyük motorlu otomobillerin kullanılmaya devam edilmesi halinde benzeyeceği şeyi göstereceğinden emin. Diğerleri ise Dünya’dan alınacak kapsamlı verilerin daha uygun olacağını düşünüyor.
Bu yüzden, üç yıl sürecek araştırma sonucunda, Venüs’ün sülfür döngüsü hakkında detaylara ulaşmayı bekleyebilirsiniz. Ama Dünya’nın iklimi hakkında model geliştirici keşifler için çok fazla heveslenmeyin.
