Türk araştırmacılar, TÜBİTAK’ın sisteminde bulunan simülasyon,
modelleme ve analiz yazılımları ile “büyük patlama” verilerini
kullanarak CERN benzeri çalışmaları Türkiye’de yapabilme olanağına
kavuşacak.
ANKARA – Türkiye Bilimsel ve Teknolojik
Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) Avrupa Nükleer Araştırmalar Merkezi’nde
(CERN) gerçekleştirilen “büyük patlama” deneyi verilerini, ortak
bilgisayar ağı (TR-Grid) ile Türk araştırmacıların hizmetine sunacak.
TÜBİTAK Ulusal Ağ ve Bilgi Merkezi (ULAKBİM) Türkiye’de tüm üniversite
ve araştırma kurumlarını birbirine bağlayan bilgisayar ağı oluşturma ve
ülke genelinde tüm araştırmacılara bilgi ve belge hizmetleri vermek
üzere faaliyet gösteriyor.
ULAKBİM, 2003 yılında aldığı bir
kararla, bilgisayarların hesaplama ve veri depolama kaynaklarını
internet üzerinden paylaşmayı sağlayan ortak bilgisayar ağı da denilen
“grid sistemi” çalışmalarına 128 işlemcili küme bilgisayar sistemini
kurarak başladı. Bu sistem çok sayıda araştırmacının bilgisayar
üzerinden aynı anda paralel işlem yapabilmesine imkan tanıdı.
Avrupa’daki grid projelerine de ortak olan ULAKBİM, son olarak
CERN’deki deney verilerinin Türk araştırmacıların hizmetine sunulması
için çalışmalar yürüttü.
Bu çalışmalar sonucunda 10 Eylül
2008’de başlayan CERN deneylerinde ortaya çıkan verilerin bir kısmı
düzenli olarak Avrupa’daki ortak bilgisayar ağı sistemi olan “Enabling
Grids for E-sciencE (EGEE)” altyapısı üzerinden Ankara’daki Türkiye’nin
ortak bilgisayar ağı TR-Grid Tier 2 veri merkezlerine akacak. Bu
merkezlerde depolanacak veriler, Türkiye’de bulunan tüm araştırmacı ve
akademisyenlerin kullanımına açık olacak.
CERN’deki deneylerde
çalışan 50’nin üzerinde Türk fizikçinin TR-Grid kullanıcı kaydını yapan
ULAKBİM, ayrıca CERN verilerine ulaşma ve bu veriler üzerinden çalışma
yapma konusunda da araştırmacıları bilgilendirdi.
ULAKBİM
tarafından işletilen Ulusal Akademik Ağ (ULAKNET) üzerine
konuşlandırılan Türkiye’nin ortak bilgisayar ağı “TR-Grid”in altyapısı,
Avrupa Araştırma Ağı GEANT’a 5 Gbps hızla bağlı.
Tr-Grid’in
fizik kullanıcıları arasında ODTÜ, Boğaziçi Üniversitesi, Ankara
Üniversitesi, Kafkas Üniversitesi, Gaziantep Üniversitesi, Dumlupınar
Üniversitesi ve Yıldız Teknik Üniversitesi’nden akademisyen ve
öğrenciler bulunuyor.
ULAKBİM ayrıca, Türkiye’nin Avrupa’daki
ortak bilgisayar ağı çalışmalarına katılımından sorumlu kuruluş olarak,
Türkiye Atom Enerjisi Kurumu (TAEK) ile son bir yıldır işbirliği
yapıyor.
TÜBİTAK’TAN ARAŞTIRMACILARA DAVET
TÜBİTAK
ULAKBİM Müdürü Prof. Dr. Cem Saraç konuyla ilgili yaptığı açıklamada,
Türkiye’deki akademisyenlere, yüksek lisans ve doktora öğrencilerine
seslenerek, “TR-Grid” kullanıcısı olmalarını istedi.
Araştırmacıların
tüm CERN’le ilgili deney verilerinin de dahil olduğu pek çok araştırma
alanı ile ilgili verilere http://www.grid.org.tr/uyelik sayfasından
online üyelik formunu doldurarak ulaşabileceklerini bildiren Saraç,
şunları kaydetti:
“Kayıtlı kullanıcılarımız, TR-Grid sistemlerinde
yüklü olan simülasyon, modelleme ve analiz yazılımları ile CERN
verileri üzerinde araştırmalarını ve çalışmalarını yapabilirler.
Dolayısıyla CERN’e gitmeden ülke kaynakları kullanılarak CERN’deki
benzer çalışmaların ülkemiz araştırmacıları tarafından da
yapılabilmesine olanak sağlanacak.”
PEK ÇOK DİSİPLİN İÇİN VERİ SAĞLIYOR
Saraç’ın
verdiği bilgiye göre, “grid”, terim olarak 1990’ların başında
kullanılmaya başlandı ve günümüzde birden fazla proje ile sanal süper
bilgisayarların oluşumuna ve muazzam veri kaynaklarına ulaşma olanağı
tanıyor.
“TR-Grid” ise ULAKBİM’in koordinasyonunda Erciyes
Üniversitesi, Çukurova Üniversitesi, Pamukkale Üniversitesi, Orta Doğu
Teknik Üniversitesi, Bilkent Üniversitesi, Boğaziçi Üniversitesi,
İstanbul Teknik Üniversitesi ve TAEK’in katılımıyla sadece CERN
çalışmalarına değil, mühendislik, kimya, yer bilimleri gibi birçok
disipline işlemci ve depolama gibi bilgisayar kaynağı sağlıyor.
Türkiye’nin grid altyapısından toplam 40’ın üzerinde farklı
üniversiteden ve yaklaşık 20 farklı disiplinden 300’ün üzerinde
kullanıcı yararlanıyor.
Kaynak:AA
