Geride bıraktığımız 2014 yılı, bilim adına pek çok ilkin gerçekleştiği bir yıl oldu. 2015 adına umut verici gelişmelerin yaşandığı bu dönemde gökbilimciler geleceğin teleskopları olarak adlandırılan üç büyük teleskopun temelini atarken bu teleskoplardan ilkinin 2021 yılında gözleme başlaması düşünülüyor. Yeni teleskopların bu alanda rekoru elinde bulunduran W.M. Keck Gözlemevi’ndeki teleskoplardan çok daha büyük ve kapsamlı olması beklenirken gözlemlerin daha geniş alana yayılması düşünülüyor.
Henüz prototip aşamasında olan çalışmalar temelde gökyüzünde kolayca hareket edebilecek ve atmosferin bulanıklığını en aza indirgeyecek şekilde oluşturuluyor. Mevcut teleskoplara oranla 100 katı yüksek çözünürlüğe sahip olacak yeni nesil gözlemevleri, büyük patlama sonrası doğan yıldızları ve evrenin genişlemesini daha rahat bir şekilde izleyecek. Ayrıca yıldızların çevresinde bulunan gezegenlerde yaşam arayışı devam edecek.
İlk Gözlem 2021 Yılında Yapılacak
Gökbilimciler için yeni nesil gözlemevleri yalnızca büyük patlama ve sonrasını değil aynı zamanda şuanda sorulamayan soruları da açığa çıkaracak. Son 100 yıllık sürece bakıldığında ortalama 30 yıllık periyotlarda büyük farklılıklarla temeli atılmış yeni gözlemevlerinin olduğunu görüyoruz. Otuz Metre Teleskopu proje yöneticisi Gary Sanders, bu tür çalışmalarda teknolojinin yeni tesislere elverişli bir şekilde gelişebilmesi için 30 yıllık süreçlere ihtiyaç duyduklarını söylüyor.
Her yeni teknoloji ürününde olduğu gibi gözlemevlerinin de bir maliyeti bulunuyor. Üç ayrı proje içerisinde her bir projenin bir milyar dolardan daha yüksek maliyete sahip olacağı ve proje sonuna kadar bu maliyetin büyük oranda artacağı düşünülüyor.
Keck Gözlemevi ve Yeni Nesil Gözlemevi Kıyaslaması
Bilindiği gibi şu anda rekoru elinde tutan Keck Gözlemevinde Keck I ve II birincil aynaları ortalama 10 m çapa sahiptir. Planlanan projelerde yer alan birincil aynaların ise sırasıyla 24 m – 30 m ve 38 olması planlanıyor. GMT – Dev Macellan Teleskopu, yeni bir silindirik döner sistem üzerine tasarlandı. Teleskopun %40’lık alanı hava girişleriyle donatılırken gece gözlemlerinde kubbe içi sıcaklık dış sıcaklık ile dengelenebilecek. Las Campanas, Şili’de oluşturulan gözlemevi tahminen ilk gözlemi 2021 yılında yapacak.
TMT – Otuz Metre Teleskopu, üç ayrı tasarım içerisinde en ilginç olanından oluşacak. Teleskopun yer aldığı daire gündüzleri alüminyumla örtülürken dairenin birbirinden bağımsız hareket edebilen iki halkadan oluşacağı söyleniyor. Teleskopun iki ayrı halkadan oluşması teleskopun farklı konumda yer alan bir yıldıza beş dakika içerisinde dönebilmesini sağlayacak. Mauna Kea, Hawaii’de inşa edilen yapı ilk gözlemini tahminen 2023 yılında yapacak.
E-ELT – Avrupa Teleskopu ise inşa aşamasında olan üç teleskop içerisinde en büyük olanı. Bu teleskopta Keck teleskopuna oranla 10 kat daha fazla çelik kullanılmış. Cerro Amazonas, Şili’de kurulacak gözlemevi ilk gözlemini 2024 yılında yapacak.
Kaynaklar
(1) Eso.org
(2) Gmto.org
(3) Popsci
