Dünya’da fizikçileri ve özellikle alanında uzman isimleri buluşturan CERN, bir rüya olarak başlayan ve gerçeğe dönüşen, son yüzyılın en önemli çalışmaları arasında yer almaktadır. Bugüne kadar yapılan pek çok haberde kıyamet senaryolarının merkezi haline gelen ve gerçekleşen doğa olaylarının sorumlusu olarak gösterilen CERN’de geçmişten günümüze yapılan çalışmalar ve deneyler hakkında sizlere bazı bilgiler sunacağız.
CERN Nedir? Üyeler ve Kuruluş Amacı
CERN, esas açılımı ile Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi 1954 yılında 12 üyenin katılımıyla Fransa ve İsviçre arasında kurulmuştur. Bir parçacık fiziği laboratuarı olarak da nitelendirebileceğimiz merkez, bugün 21 tam üyeye ve 2 üye adayına sahiptir. Ülkemiz 1961 yılından itibaren gözlemci konumunda bulunduğu CERN’de UNESCO’dan sonra en eski üyeler arasında yer almaktadır.
Bir laboratuar olarak nitelendirdiğimiz CERN devasa büyülüğü ile 80 ülkeden 500 üniversiteyi temsil eden 10000 bilim insanını ağırlamaktadır. Esas kuruluş amacı ikinci dünya savaşı sonrasında Avrupa’nın fizik alanında ABD’ye yetişebilmesi ve gelecekte daimi bir hakimiyete sahip olmasıdır. CERN’de yapılan çalışmaların asıl amacı maddenin yapısı ve maddeyi bir arada tutan kuvvetlerin açıklanabilmesidir.
Yüzyıllardır madde ve yapısını anlamaya çalışan insanlık için CERN oldukça önemli bir yere sahiptir. Bugün yapılan çalışmalar, yalnızca parçacık fiziği değil aynı zamanda enerji kaynaklarını da yakından ilgilendirmektedir. Süper iletken teknolojisine sahip olan CERN, hızlandırıcıları ile temiz enerji kaynaklarından reaktör sistemlerine, ileri bilgisayar teknolojisinden tıbbi konulara kadar oldukça geniş bir alanda çalışma yürütmektedir.
Kurulduğu günden günümüze kadar CERN’de yürütülen çalışmalardan bazıları şunlardır.
- 1956 yılında 28 GeV’lik proton hızlandırıcısı yapıldı.
- 1957 yılında 600 MeV’lik proton hızlandırıcısı devreye alındı.
- 1976 yılında 450 GeV’lik süper proton hızlandırıcı devreye girdi.
- 1976 yılında devreye alınan cihaz 1981 yılında çarpışma halkası olarak kullanılabilecek duruma getirildi.
- 2000 yılında proton – proton çarpıştırıcı LHC devreye girdi.
CERN’in günümüze kadar ki bilimsel başarıları ise şunlardır.
- 1973 yılında Gargamelle’de nötr akım bulunmuştur.
- 1983 yılında W ve Z bozonları UA1 ve UA2 deneylerinde bulunmuştur.
- 1995 yılında PS210 deneyinde ilk anti hidrojen atomları üretildi.
- 1999 yılında NA48 deneyinde CP simetrisi bulunmuştur.
- 2010 yılında Antihidrojen atomu saniyenin 6’da 1’i boyunca kapana kıstırıldı.
- 2011 yılında Antihidrojen atomları 15 saniye boyunca tutuldu.
- 2012 yılında Higgs bozonuna benzeyen 125 GeV/c2 ağırlığında bir bozon tespit edildi.
Yararlanılan Kaynaklar
(1) http://home.web.cern.ch/about
(2) http://tr.wikipedia.org/wiki/ATLAS_deneyi
(3) http://tr.wikipedia.org/wiki/Avrupa_N%C3%BCkleer_Ara%C5%9Ft%C4%B1rma_Merkezi
