cemal süreya’nın ünlü türk bilim adamı erdal inönü hakkında 1987 de yazmış olduğu bir metin.
“çevresine belirsiz bir mizah da yaymakta. uzun vadede düzeltici, gözaçıcı, yerine oturtucu bir mizahtır bu. gülmece değil de, gülümsemece… yarısı kendinden, yarısı hesaplanmış.rnacemi görünüm, erdal inönü’de, yalınlığın, iyi niyetin, çıkarsız çabanın sadece kabuğu ya da süsü değil, tanıtım ilanıdır da. kravatının öyle hafifçe yana kayıvermiş olması, yalnızca kumaşının çok hafif olmasından mıdır acaba?rndemokrasimizin utangaç jokeri.rngerçek anlamda cesaret sahibi. yasal kuruluş temsilcileri arasında, 12 eylül uygulamalarına ve general evren’e karşı ilk çıkışı o yaptı. ilk yarayı, daha mgk döneminde, ondan aldı kenan evren. doğrudan kişiliğinden geliyor.rnfotoğraflar, bir sürü fotoğraf.rnyan yana çekilmiş ya da gizlice çekilmiş resimler. erdal inönü gri, solgun, silik, uzaklara bakıyor. objektife sanki ruzgargülü niyetiyle bakıyor.fen fakültesi’ni bitirdiği 1947 yılından bir “gençlik anısı”. 1952’de, princeton’da, koyu yeşil ağaçlar altında, hüzünlü. 1959’da yine dünyanın bir ucunda, bir laboratuvarda, “konuk araştırmacı” olarak elini alnına götürmüş. 1970’de, odtü’de, öğrenciler arasında biraz memnun, biraz da memnun görünmek zorunda. rnfotoğraflar.rnyüzü balıkçıl yüzü. biraz da turna gibi olsun isteniyor. hem, ne olacak, ikisi de su kuşu.rnözal’ın yanında: güzel günler anteni! hiç değilse, kötü günlerin sonu anteni!rnözal onun yanında, olduğundan da acımasız, yontulmamış, yalancı görünüyor; hatta, olmadığı kadar da eğlendirici, nursuz, mevlit diskcokeyi… ecevit’in görev tutkusundaki bencillik katsayısı fena işlemeye başlıyor. erbakan, hiç de fenni olmayan bir sünnetçiye düşmüşçesine ağzını açıyor. türkeş, kıymeti harbiyesine tatil hakkı tanıyor.rnkısacası, erdal inönü, yandaşlarınca yadırganan, azımsanan bazı nitelikleriyle, başkalarının bir takım özelliğini açığa çıkardı. politika sahnesine düzey getirdi.rnmavi melek filmini görmüş müydünüz? yaşlı profesörle genç kızın aşkı. ama başrolde curd jurgens değil de, james stewart oynayacak… kız, demokrasimiz gibidir, kabak çiçeği gibi…rnerdal inönü o çiçek karşısında herhangi bir sapınç göstermedi.rn…rnözal, demirel için bir bela: inönü, ecevit için yazgıya da dönüşebilecek bir şanssızlık. çünkü özal, demirel’in karikatürüdür; onun kusurlu yanlarının da adamakıllı abartılmış imgesi… erdal inönü ise ecevit’in iyi yanlarının da yansısıdır. ecevit kendi iyi yanlarıyla savaşma durumuna düştü. biraz da düşürüldü. ne olursa olsun, bu tutumuyla, hele “pazar ekonomisi” gibi hemen buluşturulmuş sanısı uyandıran ve kendi çizdiği çizgiyle uyuşmayan sözlerle rövanşı kolay kolay alamaz.rnşu da var ama: bir ecevit olayı olmasaydı, bugün erdal inönü de olmazdı. nasıl acımasız bir toplumuz biliyor musunuz! ama ecevit de sanki az mı acımasız?…rnecevit’e gerçek anlamda elini uzatan tek shp’li. daha nasıl olsun?rngeçici adamın kalıcılık olasılığı: budur erdal inönü.rnkonuşma yeteneği olmadığı söylendi. tv’deki birinci referandum konuşmasına ve izmir mitingine kadar birçok gazete yazarı o kanıdaydı. çok daha önce gösteri dergisinde tersini düşündüğümü yazmıştım. bir de melih cevdet anday yazdı. ne söylediğini bilen bir iki politikacıdan biri de o.rnboş laf etmez. sorunlardan kaçarken bile.rncoşkusuz diyorlar. ama o istemiyor ki öyle bir coşkuyu. hamasi olmak, öfkeli görünmek, bağırıp durmak mıdır coşku? hem, sosyal demokratım diyen kişide o tür coşku niye olsun? devrim mi yapacak? yine de, erdal inönü’nün konuşmalarındaki tek sapma, zaman zaman başkalarının vurgularına yenildiği, onlar gibi olmak istediği anlarda ortaya çıkıyor. demek, o yargılara yine de kulak vermiş.rnerdal inönü’yü conrad’ın ölüm seferi başlığıyla dilimize çevrilen ünlü romanındaki zeki, ama idaresiz ikinci kaptan baker sananlar var. kendi partisinde de var böyleleri (hasan fehmi güneş vb). oysa o, aynı romandaki kaptan allistoon gibi sakin ve güçlü… ne romandır o! gemi okyanusun ortalık yerinde birdenbire doğruluverir.rnsol’a her zaman gerçek bir demokrat aydın gibi baktı.rnbabasına benzememek için bıyık bırakmak istemiyor.rnturna işini düşünsün.”rnrn13 eylül 1987
