Küçük fakat, iklim değişikliğine neden olacak kadar etkinler. Metan üreten mikroskobik canlılar, Dünya’nın oluşumunun en erken yıllarında ortaya çıkarak, yaşamın gelişmesinde pay sahibi oldu. Bundan 700 milyon yıl önce, Dünya henüz soğukken ürettikleri metan, yeryüzünde sera etkisi yaratarak, ısınmaya neden oldu. Yeryüzünün ısınması da yaşamın gelişmesinin önünü açtı.
Bilim insanlarının ‘metanojen’ olanak tanımladığı metan üreten mikroskobik canlılar, saldıkları gazlarla sera etkisi yaratarak Dünya ikliminin soğumasını önledi. Bu teze göre, soğuk bir iklim yeryüzünde canlılar daha kök salmadan tüm canlı hayatın sonu olabilirdi.
Dünya’da metan üç kaynaktan geliyor; organik maddelerin termal olarak çürümesi, inorganik bileşenlerin girdiği kimyasal reaksiyonlar veya metan üreten canlıların gazı açığa çıkarması. Her bir kaynaktan çıkan metanın izotopu da farklı oluyor.
GERİYE ‘KARBONLARI KALDI’
Şimdiye dek metan üreten canlıların, Dünya 1.5 milyar yaşındayken ortaya çıktığı tahmin ediliyordu. Ancak Tokyo Teknoloji Enstitüsü uzmanları yaptıkları karbon 13 izotopu ölçümlerinde, metan üreten canlıların aslında ilk Dünya 750 milyon yaşındayken ortaya çıktığını öne sürüyor.
Bilim insanları, Batı Avustralya’daki Pilbara kayalıklarında hidrotermal su yoluyla kayaların içine işleyen mineralleri inceledi. Pilbara kayalıkları, 700 milyon yıl öncesine ait son derece önemli ipuçları taşıyor. Bu kayalıkların içindeki minerallerin oluşturduğu köpükler, 700 milyon yıl önce üretilmiş olan karbonları içeriyor. Uzmanları bu karbonu metan üreten canlıların saldığını tahmin ediyor.
METAN SERA ETKİSİ YARATTI
Metan salındıktan sonra atmosferde bir süre kalıyor ve daha sonra dağılıyor. Ancak, atmosferde kaldığı esnada sera etkisine neden oluyor.
Araştırmacılar metanın üretiminin, yeryüzünde ilk organizmaların ortaya çıkışına olanak verdiğini düşünüyor. Bilim insanlarına göre, Dünya’nın şansı metanın sağladığı sera etkisiyle Güneş ışınlarının yüzeyde tutularak atmosferin ısınmış olması. Güneş’in 4 milyar yıl önce bugüne göre daha az parlak olduğu düşünüldüğünde, sera etkisinin, en azından o zamanlar için, olumlu etkiler yapmış olabileceği de söylenebilir.
Not: Araştırmayı konu alan makale İngiliz bilim dergisi Nature’da yayımlanmıştır.
