İş yapma kolaylığı sağlayan aletlere basit makineler denir. Basit
makineler de iş veya enerjiden kesinlikle kazanç sağlanamaz. Ancak kuvvet veya
yoldan kazanç sağlanabilir. Eğer kuvvetten kazanç sağlanıyorsa, yoldan
kaybedilir; yoldan kazanç sağlanıyorsa, kuvvetten kaybedilir.
Bir basit
makinenin kuvvet kazancına mekanik avantaj denir ve yük/kuvvet oranı ile
bulunur.
Önemli basit makine türleri şöyle sıralanabilir;
1.
Sabit makara: Sabit bir eksen etrafında dönebilen makaralardır.
2. Hareketli makara: Dönme ekseni hareketli olan
makaralardır.
Makara ağırlıksız ise 2F=P
Makara ağırlığı G ise 2F=P+G olur
3. Dişli çark: Dönme hareketini iletebilen sistemlerdir
n1, n1: tur
sayıları
R1,
R2: yarıçaplar
N1,
N2: diş sayıları olmak üzere;
n1
r1=n2 r2
N1
r1=N2 r2
yazılabilir.
·
Birbirine dokunan dişlilerin dönme yönleri zıttır.
· Kuvvetten yada yoldan kazanç
yoktur. F=P
·
Kuvvetin yönü değiştirilebilir.
· Bir dişlinin diş sayısı(N),
dişlinin yarıçapı (r) ile doğru orantılıdır.
· İkiden fazla dişliden oluşan bir
sistemde aradaki dişliler son dişlinin tur sayısını etkilemez. Sadece dönme
yönünü etkiler.
4. Kasnak: Dişli çarklarda olduğu gibi dönme hareketini
iletirler.
n1.r1=n2.r2
·
Birbirine aynı iple(zincirle) bağlı düz kasnakların dönme yönleri aynı; ters
bağlı kasnakların dönme yönleri ise zıttır.
· İkiden fazla kasnak bulunan
sistemlerde aradaki kasnakların son kasnağın tur sayısına etkisi yoktur. Ancak
dönme yönüne etkisi vardır.